Nieuws

Deze dag leek het alsof een onzichtbare hand me naar het archief van Breda leidde. Daar liggen dossiers van Poolse bevrijders, verdeeld over 19 pakken. Onder die dossiers zit ook dat van mijn vader. Het biedt een waardevolle inkijk in zijn en hun leven als pasgetrouwd stel. Makkelijk was het zeker niet. Het verslag voor zijn naturalisatieaanvraag geeft meer inzicht in wat mijn vader wist over de periode 1939-1957. Opmerkelijk is de kennis die hij had van zijn overleden moeder Wiera. Dat jaartal past niet goed bij het verhaal van mijn moeder over een droom en de brief van het Rode Kruis. Mijn analyse van de datum waarop hij “gearresteerd” werd door de Russen, eind september 1939, geeft me koude rillingen. Het staat in zijn verhaal te lezen, maar hij zweeg er altijd over. Mijn zoektocht gaat verder.

Dankzij de hulp van Fundacja Ośrodka KARTA en mijn Poolse neef Kamil Cuber heb ik het laatste exemplaar uit de serie Index Represjonowanych (index van de onderdrukten) in handen gekregen. Het is een verzameling van namen van mensen die zijn gearresteerd door de Russische troepen in West-Belarus. Vanaf 17 september 1939 viel Rusland Polen binnen en namen ze veel Poolse burgers en soldaten mee. Zij verdwenen naar een van de vele kampen, werden gedwongen de Russische nationaliteit aan te nemen. Velen overleefden de kampen niet. Ze stierven tijdens het werk, door honger, uitputting, ziekten of ergens op de uitgestrekte vlakten van het onmetelijk grote Russische rijk. In deze index staat niet alleen de naam van mijn vader, maar ook die van zijn vrienden Julian, Karp, Edward en Bolek. Samen gingen ze het leger van Generaal Anders in.

Zie ook mijn webpagina: https://www.derussischefactor.nl/nederlands/bibliotheek

Dankzij een boekentip van kolonel drs. Harold de Jong kreeg ik een van de laatste exemplaren in handen. Het boek heet Polegli Na Polu Chwały. In het Engels vertaalt men dit als Killed in Action. Het boek is een indrukwekkende verzameling van de namen van Poolse soldaten die hun leven gaven voor de vrijheid van anderen. Op de pagina’s vind je informatie over de begraafplaatsen en erevelden waar deze helden rusten. Een alternatief voor dit boek is de website http://www.polishwargraves.nl/info/gen.htm 

Op deze dag organiseerde het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt een lezing in Winschoten ter afsluiting van ’80 Jaar Bevrijding’. Als zoon van een Poolse bevrijder en naar aanleiding van mijn boek Zijn Grootste Onrust: De Russische Factor mocht ik het verhaal over mijn vader vertellen. Ik was bijzonder verrast door de aanwezigheid van de heren Erik de Graaf en Kolonel drs. Harold de Jong. Erik de Graaf (bureau Graafwerk) heeft mijn boek proefgelezen en voorzien van advies ter verbetering. Harold de Jong is auteur van meerdere boeken, zoals Poolse Strijders over de Hondsrug.

Het aanwezige publiek was muisstil; zoals iemand mij later vertelde, hingen ze aan mijn lippen. Tijdens de nazit werden verhalen uitgewisseld en vragen beantwoord. Het was een inspirerend dialoog, waarin ik ook vele voor mij totaal onbekende feiten heb mogen leren kennen. Mijn ouders hebben mij nooit iets verteld over de bevrijding van Noord-Nederland. Ook Harold de Jong deed uitgebreid verslag van de strijd van Poolse soldaten in het noorden van Nederland. Aan het einde van de avond ontving ik veel lof en complimenten. Ik ben het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt zeer dankbaar dat ik de gelegenheid kreeg om deze avond te mogen spreken. Zie ook https://chcoldambt.nl/

In de filmgalerij is de link 'In het spoor van de Poolse bevrijders' toegevoegd. Het verteld het verhaal van de Poolse soldaten tijdens en na de oorlog. Vooral het laatste deel is een trieste geschiedenis voor deze mannen, die dachten dat hun inzet beloond zou worden — een verwachting die helaas niet werd ingelost. 

Het Poolse Instytut Pamięci Narodowej, vrij vertaald het Instituut voor Nationale Herdenking in Warschau, heeft mijn verzoek tot vrijgave en inzage van het geheime dossier van mijn vader in behandeling genomen. Daartoe ging een procedure vooraf, waarin ik mezelf moest verifiëren bij de Poolse ambassade als rechtmatige persoon. Ik ben zeer hoopvol en gespannen in afwachting van het moment dat ik de informatie mag lezen, in de hoop meer te weten te komen over oma Wiera, die tot nu toe nergens is teruggevonden. Opnieuw is het lange wachten is begonnen.

De boeken Więźniowie łagrów w rejonie Workuty (Gevangenenkampen in het district Workuta) zijn binnen en geven een schrijnend inzicht in de lotgevallen van de mensen in het kamp Workutłag. Mijn vader wordt vermeld, zijn vrienden kan ik niet vinden. Het vertalen hiervan is begonnen — een zwaar en emotioneel belastend karwei. Handmatig, na scan, alle pagina's eerst corrigeren en controleren.

 De oorspronkelijke teksten zijn juridisch complex en voor mij moeilijk te doorgronden, vooral na vertaling met AI. Het voelt als een lange weg vol onzekerheid en hoop, in de hoop dat ik eindelijk antwoorden zal vinden. Een ander boek is uitverkocht, maar ik blijf hopen op een toevallige vondst of iemand die mij wil helpen.

Naar aanleiding van mijn lezing op 18 september 2025 in het Generaal Maczek Memorial Breda (zie ook verderop op deze pagina) heeft BredaNu een artikel , geschreven door Jan van de Lindeloof, op hun website geplaatst. Ik ben hier erg blij mee, omdat het verhaal zo breder wordt verteld. Zie deze link: https://bredanu.nl/cultuur/roman-cuber-schrijft-boek-over-zijn-vader-een-poolse-oud-strijder/

Groot nieuws!

Onlangs ontving ik een bijzonder e-mailbericht met maar liefst 25 pagina’s aan nieuwe informatie. Een klein deel daarvan had ik tijdens mijn eerdere onderzoek voor mijn boek Zijn Grootste Onrust: De Russische Factor al weten te achterhalen. Maar de nieuwe ontdekkingen zijn ronduit uniek: verwijzingen naar boeken, onbekende archieven en zelfs een dossiernummer in een speciaal archief met geheime documenten over mijn vader.

Deze vondst opent voor mij een geheel nieuwe weg van onderzoek. Binnenkort zal ik mij opnieuw voorbereiden om deze documenten in te zien – een reis terug in de tijd, naar plaatsen waar ik eerder ben geweest, maar nu met nieuwe inzichten en wellicht onverwachte antwoorden.

De eerste boeken die naar deze sporen verwijzen zijn inmiddels besteld en zullen, zo hoop ik, de komende weken worden geleverd. Daarmee breekt een spannende periode aan: zal ik eindelijk antwoorden vinden op vragen die mij en mijn lezers al zo lang bezighouden?

Mijn boek Zijn Grootste Onrust: De Russische Factor vertelt dit verhaal in al zijn facetten – een zoektocht naar waarheid, herinnering en erkenning. De nieuwe ontdekkingen beloven dit verhaal nog rijker en indringender te maken.

Lezing over het boek 'Zijn grootste onrust: De Russische Factor' en het naoorlogse leven van Poolse bevrijders in Nederland.

De lezing van 18 september j.l. in het Maczek Memorial Breda is zeer positief ontvangen. Verdeeld in twee blokken – jeugd en oorlog, en het naoorlogse leven van mijn Poolse vader – werden de thema’s uitvoerig besproken. Het aanwezige publiek was muisstil en soms zag ik iemand met een zakdoekje een traan wegpinken. Ook het voorgestelde ontwerp van architect ir. Arthur Cuber werd goed ontvangen en met luid applaus afgesloten. Enkele van de reacties van de aanwezigen: 

• Heel indrukwekkende lezing. Ik vond persoonlijk dat het boek een aanvulling was op de lezing en niet andersom. De lezing gaf een intiemer beeld van de man John (Władysław) Cuber. Draaide meer om hem. In het boek staat heel veel informatie die er wel bij hoort, maar soms de aandacht van de mens wegtrekt. Dus fantastisch gedaan! Het ontwerp van architect ir. Arthur Cuber was meesterlijk. Heel erg mooi en past als een handschoen.

• Complimenten voor de lezing, gisteren. De mensen hingen aan je lippen en wat een fantastisch plan heeft Arthur gemaakt, hopelijk gaat dat ook gebeuren, echt prachtig en respectvol. Ik ben blij, dat ik erbij kon zijn, dank je wel.

• Heb met grote belangstelling uw lezing afgelopen donderdag bijgewoond. Indrukwekkend verhaal en zeer informatief met feiten die nieuw voor mij zijn. De "verplaatsing" naar Palestina was mij onbekend. Vervolgens de "reis" naar Schotland; jammer dat daar meer vragen over zijn dan antwoorden. De rol van de veiligheidsdiensten bij het monitoren van de Polen in Nederland is heel opmerkelijk. Hoop dat daar nader onderzoek naar gedaan wordt. 

U heeft me op het spoor gezet om me verder te verdiepen in de positie van onze Poolse bevrijders. Zo heb ik een exemplaar kunnen bemachtigen van het Proefschrift waarnaar u verwees.

De kwestie van herbegraven is een precaire zaak, waar ik geen afgerond oordeel over heb. Ik hoop dat de wensen van de nabestaanden doorslaggevend zullen zijn, hoewel uniformiteit daarin waarschijnlijk moeilijk te realiseren is. Nogmaals dank voor de zeer interessante avond. 

Lezing over het boek 'Zijn grootste onrust: De Russische Factor' en het naoorlogse leven van Poolse bevrijders in Nederland.

Binnenkort is er een presentatie beschikbaar over mijn boek, waarin niet alleen mijn familiegeschiedenis centraal staat,

maar in het bijzonder ook het aangrijpende verhaal van het naoorlogse leven van Poolse bevrijders in Nederland.  

Graag bied ik u de mogelijkheid deze presentatie – in de vorm van een lezing – op aanvraag te laten plaatsvinden. 

Deze lezing is bij uitstek geschikt voor historische verenigingen, culturele organisaties, herdenkingscomités of andere geïnteresseerde gezelschappen.

Heeft u belangstelling voor een lezing die ontroert, informeert en bijdraagt aan het levend houden van een bijzonder stuk Pools-Nederlandse en Europese geschiedenis? Ik vertel u er graag meer over. Neem gerust contact met mij op om de mogelijkheden te bespreken. 

Ook voor algemene vragen sta ik u graag te woord.

Door een eerder contact met Ks. dr. hab. Waldemar Żurek prof., verbonden aan de Katholieke Universiteit Lublin in Polen, ben ik weer “op de rails gezet”. Mijn wens om meer te leren over de geschiedenis van Bielin, het dorp waar de familie Cuber naartoe verhuisde, is uitgekomen. Zijn werk uit de serie Wykazy osób z akt parafialnych diecezji omvat vele duizenden pagina’s met kerkakten. In deze boeken heb ik meer kunnen vinden over mijn oma Wiera. Mijn vermoeden over de reden van de verhuizing uit Łukowiec Wiśniowski lijkt te kloppen.

Zaterdag 3 mei verscheen het artikel in de krant, naar aanleiding van mijn boek: Zijn Grootste Onrust: De Russische Factor. Dit is de eerste stap naar meer bekendheid over het naoorlogse lot van de Poolse bevrijders. In september volgt een presentatie in het Maczek Memorial Breda. Op deze dag tonen we een Artist's impression, gemaakt door architect ir. Arthur Cuber, ter ere van alle Bredase Poolse bevrijders. We hopen dat het daadwerkelijk wordt uitgevoerd en hun namen alsnog de erkenning krijgen die tijdens hun leven uitbleef. Een heldenstatus is slechts van korte duur; het leed is levenslang. Het artikel kunt u vinden via deze link: https://krant.bndestem.nl/titles/bndestem/7128/publications/21831/pages/30 

Nieuws! Mijn boek: 'Zijn Grootste Onrust: De Russische Factor' heeft een opvolger gekregen. Ik heb een unieke presentatie gemaakt over het onbekende verhaal van de Poolse soldaten en dat van mijn vader. Ook het naoorlogse leven van de Poolse strijders wordt onder de loep genomen. Dit is een onbekende en zo blijkt geheime periode uit de geschiedenis, die mijn ouders nooit met mij hebben besproken. Ze hielden het voor mij angstvallig verborgen. Tot voor kort was dit deel van hun verzwegen leven nog een geheim.

Ben jij geïnteresseerd in deze fascinerende geschiedenis? Ik denk hierbij niet alleen aan geschiedkundige verenigingen en heemkundekringen, maar ook aan iedereen die in verenigingsverband lezingen, workshops of andere activiteiten organiseert voor hun leden. Wil je meer weten over het verhaal van de Poolse soldaten en hun familieleden? Neem dan contact met mij op via pytania_o_lukowiec@ziggo.nl of klik op de mailknop onderaan deze pagina.

De eerste lezersreacties zijn binnen. Ik ben erg blij dat mijn boek zo goed wordt ontvangen. Kijk op de pagina: De Stem van de Lezer

Vanaf vandaag is ook de ePub-versie van 'Zijn Grootste Onrust: De Russische Factor' beschikbaar. Met dank aan Ir. Arthur W.A.P. Cuber voor zijn werk aan het omzetten van het boek naar een elektronische versie. 

Kijk in mijn boekwinkel: https://www.boekwinkeltjes.nl/v/depoolsesoldaat/

Een oplettende website bezoeker wees mij op een niet correct werkende filmknop: "Paradies auf Zeit"– Wie aus Haren Maczków wurde. Natuurlijk heb ik dit direct aangepast. Dank aan deze bezoeker voor zijn alertheid, het verbetert de site en beleving voor anderen.

Een nieuwe fase in de promotie van het boek. Vanaf vandaag ligt het ook bij Boekhandel Van Kemenade & Hollaers, Ginnekenweg 52-54 in Breda. Voor iedereen die het boek eerst wil zien en vasthouden. https://libris.nl/vankemenade-hollaers/ 

De boekverkoop is gestart. Een dag geoefend op de procedures voor verkoop en de registratie daarvan. Alles verloopt volgens de regels. Inmiddels hebben 20 personen het boek gereserveerd of gekocht. Dit is boven verwachting. 

Boeken, verpakt in vier dozen, zijn verzonden door de drukker. De spanning stijgt.

https://www.boekwinkeltjes.nl/v/depoolsesoldaat/ is aangemaakt, nu nog vullen

Proefdruk ontvangen. De laatste wijzigingen zijn gedaan. Bestanden zijn opgestuurd om het boek te drukken.

Boektitel met ISBN-nummer 978-94-93407-01-5 is geregistreerd. De volgende fase gaat nu in, bestandscontrole. 

Boekontwerp is klaar en naar de drukker verzonden. Het lange wachten is begonnen.

Link documentaire: "Paradies auf Zeit" – Wie aus Haren Maczków wurde (Haren aan de Eems)  toegevoegd aan filmgalerij.

Link documentaire: Spurensuche in workuta - ndr (spoorzoeken in Workuta van de Duitse NDR) toegevoegd aan filmgalerij.

Het ontwerp van de voorzijde van de boekomslag is klaar. Nog even, en het gaat naar de drukker. 

De website is nu echt live. Er wachten nog enkele uitdagingen op mij, maar ik geef niet op!

www.derussischefactor.nl/homepage lijkt online te zijn. Het was niet eenvoudig met de technische instellingen. Hier ligt nog wat werk.

Domein is geregistreerd, de website in eerste ontwerp. Gepubliceerd om te zien hoe het werkt. Voor mij een nieuwe wereld!